> TOEKOMST IN DE SCHEEPVAART
Zijn alle schepen straks groen?
Net als andere sectoren is ook de scheepvaart volop bezig met verduurzaming. Overstappen op een andere brandstof dus? Jazeker, maar dat is maar een klein deel van de maatregelen.
Je ziet het niet elke dag varen: een roro-schip met enorme zeilen op het dek. Toch is het geen hallucinatie, want bij elke reder staat het op de agenda: de CO2-uitstoot van schepen moet omlaag. Dat betekent geen diesel en stookolie meer. Maar dat is maar een klein deel van de CO2-puzzel. Er zijn namelijk meer manieren om de CO2-uitstoot te verlagen.
De werknemers die bij rederijen duurzaamheid op hun bordje hebben liggen, kunnen de uitstoottaart in vieren snijden. Ten eerste kijken ze naar de schepen zelf: hoe kunnen die efficiënter varen? De tweede taartpunt is die van groene brandstof. Als derde kijken ze naar efficiëntere operatie. En de vierde taartpunt is gedrag.
Pieken opvangen
Laten we beginnen bij de eerste taartpunt. Een relatief eenvoudige manier om schepen duurzamer te maken, is ze langzamer te laten varen. Minder hard varen betekent minder brandstofverbruik. Daarnaast zijn steeds meer schepen voorzien van hybride aandrijfsystemen. Bij Anthony Veder hebben ze daar goede ervaringen mee, vertelt Björn van de Weerdhof, commercial and sustainability director. “Een schip loopt het efficiëntst als het vermogen zo stabiel mogelijk is. Maar soms heb je extra vermogen nodig, bij hoge golven bijvoorbeeld of tijdens het manoeuvreren. Met een hybride aandrijfsysteem is er een batterij die die power-pieken opvangt. Zo kan de hoofdmotor zo efficiënt mogelijk blijven draaien.” Volledig elektrisch varen kan ook, maar voorlopig alleen met kleinere schepen en op korte routes. Wat wel mogelijk is, is op de batterij de havens binnenvaren. “Eenmaal aan de kade kunnen schepen op het stroomnet worden aangesloten.” Dat vraagt ook wat van de voorzieningen aan wal. Neem bijvoorbeeld een cruiseschip: dat heeft evenveel stroom nodig als een gemiddeld Nederlands dorp. Daar moet het elektriciteitsnet wel op berekend zijn.
Onbemande schepen
Er zijn nog meer mogelijkheden voor verduurzaming aan boord, zoals isolatie en warmteterugwinning, pompen en ventilatoren die op variabele snelheid kunnen draaien. Maar ook zeilen op het dek, het vervangen van schroefbladen en het aanpassen van de boegvorm. Ook wordt onderzocht of CO2 uit rookgassen kan worden teruggewonnen, zodat die CO2 kan worden gebruikt om groene lng en methanol van te maken. Een relatief simpele aanpassing die rederij Fugro toepaste: lichte verf op het dek. “Een lichte kleur neemt minder warmte op, waardoor het onder het dek ook minder warm wordt en je minder hoeft te koelen”, vertelt Iris de Vos-Hermeler, global fleet sustainability manager bij Fugro. “Die tip kwam van een bemanningslid. Het is altijd fijn als zeevarenden meedenken.” Een andere aanpassing bij Fugro is de inzet van onbemande schepen, bijvoorbeeld voor bodemonderzoek. “Die schepen zijn klein en hebben geen accommodatie nodig, omdat er niemand aan boord is. Dat verkleint hun ecologische voet-afdruk aanzienlijk. Onbemande schepen stoten tot 95 procent minder uit dan standaard schepen.”
“Als de politiek de koers bepaalt, komen bedrijven in actie”
Björn van de Weerdhof
“Het is altijd fijn als zeevarenden meedenken”
Iris de Vos-Hermeler
Van begin tot eind De tweede taartpunt gaat over de brandstof. Dat is geen eenvoudige kwestie, omdat er zoveel mogelijkheden zijn. En elke reder kiest voor de optie die het beste past bij haar vloot. In het geval van Anthony Veder is dat een mix van fossiel en (uiteindelijk volledig) bio- of groene e-lng. Een voor de hand liggende keuze, aangezien de rederij vaart met gastankers en dus voldoet aan alle regelgeving. Fugro kiest nu voor methanol, dat gemakkelijker toe te passen is in de schepen van die rederij. Iris: “Wij kunnen onze bestaande schepen geschikt maken voor methanol.” Hoe groen een brandstof is, heeft niet alleen te maken met de uitstoot bij verbranding, maar ook met de uitstoot tijdens het productieproces. “Wij vinden dat je moet rekenen met de uitstoot van begin tot eind, dus van well to wake”, zegt Björn. “Dan krijg je de eerlijkste vergelijking tussen brandstoffen.”
Wachtgeld Als het gaat om het efficiënter maken van de operatie, hebben rederijen niet alleen met zichzelf te maken, maar ook met hun klanten. Die willen bijvoorbeeld op een bepaalde datum een schip binnen hebben, dat daarvoor flink moet doorvaren. Eenmaal op de bestemming blijkt dat het schip de haven niet in kan en ligt het een paar dagen te wachten. Björn: “Daar krijgen we wachtgeld voor, waardoor dat snelle – en inefficiënte – varen dus in feite wordt beloond. We willen graag met klanten om tafel om hierover afspraken te maken.”
Ook binnen de rederijen zelf is veel afstemming nodig over de gedragsveranderingen die nodig zijn om groener te varen. Iris: “We betrekken onze bemanning actief via sustainability team meetings. Die helpen om inzicht te geven in de duurzame doelen en de veranderingen die daarvoor nodig zijn. Het is van cruciaal belang om de hele organisatie, van bemanning aan boord tot medewerkers op kantoor, mee te krijgen in deze transitie.”
Samen vooruit Zowel Anthony Veder als Fugro heeft ambitieuze duurzaamheidsdoelen opgesteld: net zero-operaties in 2035. Ver weg? Björn: “We kunnen bestaande schepen maar beperkt aanpassen. Als je nagaat dat een schip zo’n vijfentwintig jaar meegaat, snap je dat er veel tijd overheen gaat voordat de hele vloot is verduurzaamd. Voor nieuwbouw-schepen zijn er meer mogelijkheden.” Iris: “Als relatief kleine rederij zijn we blij dat genoeg grote spelers ook voor methanol kiezen. Dat bevordert de beschikbaarheid van deze brandstof. Wij wachten zeker niet af; we hebben ons eerste survey- en onderzoeksschip al omgebouwd, zodat het op methanol kan varen.”
Ook de politiek speelt een bepalende rol, zegt Björn. “Regelgeving is vaak verwarrend en inefficiënt.” Hij pleit voor duidelijkere en effectievere regels, waarbij keuzes gemaakt moeten worden over de inzet van hernieuwbare energie. “Er zijn heel veel manieren om te verduurzamen. Als de politiek de koers bepaalt met goede regelgeving, komen bedrijven in actie, omdat ze weten dat ze de juiste investeringen doen. Gezamenlijk moeten we de weg vooruit vinden.” ←